Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Ανεβαίνοντας στα Μετέωρα από το χωριό Καστράκι, λίγο μετά το εκκλησάκι της Παναγίας Δούπιανης και ανάμεσα στα ερειπωμένα μοναστήρια Προδρόμου, Αγίας Μονής και Παντοκράτορος, στον στενάχωρο βράχο της βρίσκεται η ανδρική Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Ανάπαυσα. Οι τοιχογραφίες που διακοσμούν το μικρό καθολικό της μονής θεωρούνται από τα πιο σημαντικά σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής.

Ο βράχος, πάνω στον οποίο κτίστηκε το Μοναστήρι, είναι μικρός σε έκταση με περιορισμένη επιφάνεια στην κορυφή του. Αυτό επηρέασε και την κτιριακή διαμόρφωση και συγκρότηση των χώρων που αναπτύχθηκαν κατακόρυφα σε ένα πολυώροφο κτίσμα.

Στον κατώτερο όροφο της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου, του 14ου αιώνα με ίχνη αγιογραφιών, και κρύπτη. Από την πρώτη δεκαετία του 20ου αι. η μονή εγκαταλείφθηκε και άρχισε να ερειπώνεται. Στη δεκαετία του 1960 ανακαινίστηκε και αναστηλώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Δεν είναι εξακριβωμένο που οφείλει την επωνυμία της η Μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά. Πιθανότατα σε κάποιον παλαιό κτίτορά της, πού θα πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά στο 14ο αι. μαζί με τις απαρχές της μοναστικής ζωής πάνω στον βράχο αυτό.

Όπως και σε άλλα μοναστήρια, στη Μονή υπήρχε ο πύργος με το παραδοσιακό ανελκυστήρα με δίκτυ, που σώζεται μέχρι σήμερα. Για την ανάβαση λειτουργούσε και κρεμαστή ξύλινη σκάλα με 62 σκαλιά και ύψος 60-70μ. Σήμερα υπάρχει δυνατότητα εύκολης πρόσβασης με τα 80 λαξευτά σκαλιά, που κατασκευάστηκαν τα έτη 1932-36.