Η γεωηθική, η οποία ασχολείται με τις ηθικές, κοινωνικές και πολιτιστικές διαστάσεις των γεωεπιστημονικών δραστηριοτήτων, είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια υπεύθυνης ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με τη Γη, ιδίως στο πλαίσιο θεσμών όπως τα Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO (UGGps). Τα UGGps διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προστασία της γεωλογικής κληρονομιάς και στην προώθηση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης.
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει την Κλίμακα Γεωηθικής Επίγνωσης (Geoethical Awareness Scale – GAS), ένα εργαλείο 32 ερωτήσεων, οργανωμένο σε 16 θεματικούς άξονες, σχεδιασμένο για την αποτίμηση του βαθμού γεωηθικής επίγνωσης. Αναλύσαμε τις απαντήσεις 798 κατοίκων από εννέα ελληνικά Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO, μέσω Διερευνητικής και Επιβεβαιωτικής Παραγοντικής Ανάλυσης, διατηρώντας τα στοιχεία με φορτίσεις παραγόντων ίσες ή μεγαλύτερες του ±0,30.
Αναδείχθηκαν έξι παράγοντες:
- Διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς και βιώσιμη χρήση γεωπόρων
- Εμπλοκή της κοινότητας και συμμετοχική διακυβέρνηση
- Βιωσιμότητα μέσω γεωπεριβαλλοντικής εκπαίδευσης
- Περιβαλλοντικές προκλήσεις και προσαρμογή σε κινδύνους
- Βιώσιμος γεωτουρισμός
- Επίγνωση για την κλιματική αλλαγή και ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων
Συλλογικά, οι έξι παράγοντες εξηγούν το 60,12% της συνολικής διακύμανσης, ενώ οι τιμές του συντελεστή αξιοπιστίας Cronbach’s alpha έδειξαν αποδεκτή έως εξαιρετική αξιοπιστία.
Η Μοντελοποίηση Δομικών Εξισώσεων επιβεβαίωσε την εγκυρότητα της κλίμακας, με τους δείκτες προσαρμογής να υποδεικνύουν ικανοποιητική καταλληλότητα του μοντέλου. Οι δείκτες βελτιωτικής προσαρμογής πρότειναν μέτρια σύγκλιση, ενώ οι προσαρμοσμένοι δείκτες απλότητας υποστήριξαν την ισορροπία μεταξύ πολυπλοκότητας και προσαρμογής του μοντέλου.
Συνολικά, η κλίμακα GAS παρουσίασε γενικευσιμότητα και στατιστική επάρκεια δείγματος. Οι συσχετίσεις ανέδειξαν τη σημασία της γεωεκπαίδευσης, της εμπλοκής με φορείς και της άμεσης εμπειρίας ως καθοριστικούς παράγοντες για την ενίσχυση στάσεων υπέρ της γεωδιατήρησης.
Αν και οι αντιλήψεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την οικοσυστημική ανθεκτικότητα παρουσίασαν γεωγραφική διαφοροποίηση μεταξύ των Γεωπάρκων, η εμπλοκή των κοινοτήτων και η διακυβέρνηση παρέμειναν σταθερές, αντανακλώντας πιθανώς κοινά θεσμικά πλαίσια πολιτικής.
Η κλίμακα GAS αποτελεί πολύτιμο εργαλείο αποτίμησης της γεωηθικής επίγνωσης και υπογραμμίζει τη σημασία της στοχευμένης γεωεκπαίδευσης και της συμμετοχικής διακυβέρνησης στην προώθηση ηθικών γεωεπιστημονικών πρακτικών εντός των UGGps και αντίστοιχων κοινωνικοοικολογικών συστημάτων.
Δείτε ολόκληρη την έρευνα εδώ.
